GiriÅŸ

Günümüzün en çok konuÅŸulan konularından biri hiç ÅŸüphesiz enerji maliyetlerini azaltmak ve hatta enerji tasarrufu yapmak üzerinedir. Dolayısıyla konuyla ilgili kiÅŸilerin bu amaca yönelik olarak yapacakları her türlü çalışmada ana girdi olarak kullanacakları yakıt birim fiyatları ve birim enerji başına yakıt maliyetleri yakından izlemeleri gereken önemli konulardan biri olmaktadır.

 

Bu gereksinime yönelik olarak ÅŸirketimizin yayımlamakta olduÄŸu DoÄŸal Gaz Dergisi ve Tesisat Dergisi’nin her yeni sayısında konut ve sanayi kullanımları için, “ÇeÅŸitli Yakıtlara Göre Birim Fiyatlar ve 1000 kcal Isı Ä°htiyacı için Yakıt Maliyetleri” tabloları yer almaktadır. Güncel tarihli hazırlanarak yayımlanan tablolar dergilerimizin yanı sıra www.dogalgaz.com.tr ve www.tesisat.com.tr adreslerindeki sitelerinde de yer almaktadır.

 

Bu güncel bilgilerin yanı sıra yakıtların cins ve çeÅŸitlerine göre birim fiyat deÄŸiÅŸikliklerinin zaman içinde nasıl bir geliÅŸim izlediÄŸini de görmek gerektiÄŸi düÅŸüncesiyle son dört yıl içindeki bu deÄŸerler alınarak dönemsel bir çalışma yapılmıştır. 

 

1. Döviz Fiyatlarındaki DeÄŸiÅŸim

1.1. ABD Doları: GeçtiÄŸimiz son dört yıl içindeki ABD Dolarının TL olarak deÄŸerine bakıldığında; 2007 yılı Ocak ayında 1,4357 TL/$, olan deÄŸer 2011 yılı Ocak ayında 1,5574 TL/$ olmuÅŸ ve sadece %8’lik artış göstermiÅŸtir. Ancak aradaki deÄŸerler kontrol edildiÄŸinde önce 2008 Ocak sonlarında 1, 1812 TL/$ ile %18’lik azalma, sonrasında 2009 Ocak sonlarında 1, 6770 TL/$ ile de %17’lik artışa ulaÅŸtığıda görülmektedir. 

 

1.2. Avro: TL karşısında Avro’nun deÄŸiÅŸimi de ABD Dolarına yakın seyretmiÅŸ ancak Ocak 2008’de %7’lik azalma ile dip yapmış ve Temmuz 2009’da %15’lik artış gösterip, fakat hemen sonra tekrar azalmaya baÅŸlayarak dört yıl sonunda % 10’luk artışa ulaÅŸmıştır.

 

2. Yakıtların Genel Fiyat DeÄŸerlendirmesi 

 

2.1. Konutlardaki Kullanım için Uygun Olan Yakıtlar (Tablo 1)

 

2.1.1. Son dört yıllık dönem sonundaki fiyatlara baktığımızda;

En yüksek artış elektrik fiyatlarında yaÅŸanmış ve %74 olmuÅŸtur. Yine bu artışa %69-79 aralığındaki artış ile TKÄ°-ELÄ°’nin Kısrakdere yıkanmış torbalı yerli linyit de ortak olmuÅŸtur. Bu büyük oranlı artış Rusya-Sibirya’dan ithal edilen linyitlerde de görülmüÅŸ ve %63 olarak gerçekleÅŸmiÅŸtir.

 

LPG’nin dökmegaz propan ve 12 kg’lık tüp çeÅŸitlerindeki artış ise % 64-65 olarak üst düzeydeki artışlar içinde yerini almıştır.

 

Bu dönemdeki en düÅŸük artış ise doÄŸalgazda yaÅŸanmış ve Ä°GDAÅž’ın konut tüketimi için ilan ettiÄŸi doÄŸalgaz birim fiyatları sadece %19 artmıştır. 

 

Akaryakıt fiyatlarındaki artışlar ara deÄŸerde kalmış ve motorin için %46, fuel-oil no4 için ise %49 olmuÅŸtur.

 

2.1.2. Son dört yıllık dönem içindeki fiyat hareketlerine baktığımızda;

DoÄŸalgazın Ocak 2009’da %75’lik artışı ve sonrasında Temmuz 2009’da %19’luk artış deÄŸerine gerilemesi ve 2011 Ocak ayına kadar da bu düzeyde kalması en önemli fiyat hareketliliÄŸi olarak görülmektedir (Tablo 3).

 

Buna karşın LPG’nin Ocak 2010’a kadar büyük bir artış oranı yaÅŸamamış olması ve Ocak 2010’da %44-45, Ocak 2011’de ise %64-65’lik artış deÄŸerlerine ulaÅŸması baÅŸka bir önemli hareketlilik olarak göze çarpmaktadır (Tablo 4).

 

Elektrik birim fiyatlarında ise hiç iniÅŸ çıkış yaÅŸanmamış ve dönem sonunda ufak bir düzeltme olsa da geneldeki artış seyrini sürdürmüÅŸtür (Tablo 5).

Motorinin Temmuz 2008’deki ilk zirvesi %46 artış olarak görülmekte, hemen sonra Ocak 2009’da %9’luk artış deÄŸerine inmekte, fakat sonra giderek artan bir seyir ile Ocak 2011’de tekrar %46’lık deÄŸeri yakalamaktadır. 

 

Fuel-oil no:4‘de bu artışları ve azalışları izlemiÅŸ, önce %62’lik artış oranını yakalamış, sonra %11’e inmiÅŸ ve Ocak 2011’de tekrar %49’u yakalamıştır (Tablo 6).

 

Soma- Kısrakdere’den çıkarılan yerli linyit fiyatları Ocak 2009’da %50-61 aralığına, Temmuz 2010’da %58-70 aralığına, Ocak 2011’de ise %67-79 aralığına ulaÅŸarak bu dönemi en yüksek artışını gerçekleÅŸtirmiÅŸtir (Tablo 7).

 

Ä°thal linyit fiyatları ise Ocak 2009’daki döviz fiyatlarının büyük orandaki artışına paralel olarak %68 artmış, Temmuz 2009’da %49’luk artış deÄŸerine inmiÅŸ ve Ocak 2011’de tekrar %63’lük artışa ulaÅŸmıştır. 

 

2.2. Sanayideki Kullanım için Uygun Olan Yakıtlar (Tablo 2)

 

2.2.1. Son dört yıllık dönem sonundaki fiyatlara baktığımızda;

2007 yılı Ocak ayından 2011 yılı Ocak ayına kadar geçen zaman içinde en yüksek artış fuel-oil no6’da yaÅŸanmış ve %76 olmuÅŸtur.

Yine bu artışa %57-79 aralığındaki artış ile TKÄ°-ELÄ°’nin Kısrakdere yıkanmış torbalı yerli linyit de ortak olmuÅŸtur. Bu artış Rusya-Sibirya’dan ithal linyitte de görülmüÅŸ ancak artış oranı  %56 ile daha düÅŸük deÄŸerde kalmıştır.

 

LPG dökmegaz propan ve dökmegaz miks çeÅŸitlerindeki % 64-70 aralığındaki artışlar ile bu üst artış grubunu izlemiÅŸtir. 

 

Sanayideki elektrik fiyatlarında yaÅŸanan artış ise son düzeltme ile %68 düzeyine inmesine karşın yine de üst düzeyde artış gösteren yakıtlar içinde kalmıştır.

 

Motorin %46’lık artışıyla ara gruptaki yakıtlar içinde yer almıştır.

 

Bu dönemdeki en dikkat çekici durum ise doÄŸalgazda yaÅŸanmış ve Ä°GDAÅž’ın serbest tüketicilerine verdiÄŸi doÄŸalgaz birim fiyatları hiç artmamış, BOTAÅž’ın kesintisiz ve kesintili sınai müÅŸterilerine verdiÄŸi fiyatlar ise sadece %10-12 oranlarında artmıştır. 

 

Ä°pragaz’ın LNG sanayi müÅŸterilerine verdiÄŸi fiyatlarda da %3-4 kadar, yani çok az bir artış olmuÅŸtur.

 

2.2.2. Son dört yıllık dönem içindeki fiyat hareketlerine baktığımızda;

Ä°GDAÅž’ın serbest tüketicilerine verdiÄŸi doÄŸalgaz birim fiyatları Temmuz 2007’de %13’lük azalma göstermiÅŸ, fakat sonra artarak Temmuz 2008’de eski düzeyine gelmiÅŸ, Ocak 2009’da ise %55’lik artışa ulaÅŸmıştır. Ancak hemen sonrasında yapılan indirimler sonucunda Temmuz 2009 fiyatları 2007 Ocak fiyatlarının da %4 kadar altına gerilemiÅŸtir. Daha sonra yapılan küçük artışlarla Ocak 2011 fiyatları Ocak 2007 fiyatlarıyla eÅŸitlenmiÅŸtir (Tablo 3).

 

BOTAÅž’ın kesintisiz ve kesintili sınai müÅŸterilerine verdiÄŸi doÄŸalgaz fiyatları Temmuz 2008’de %17-19 oranlarında, Ocak 2009’da ise %47-49 oranlarındaki artışa ulaÅŸmış, Temmuz 2009’da %10-12’lik düzeylere gerilemiÅŸ ve 2011 Ocak ayına kadar da hep bu düzeyde kalmıştır.

Ä°pragaz’ın LNG verdiÄŸi orta ve büyük sanayi müÅŸterilerine olan fiyatlarında 2008 Ocak ayından 2009 Ocak ayına %36-38 oranlarında artış olmasına karşın 2010 Ocak ayındaki fiyatlar tekrar 2008 yılı Ocak fiyatlarına gerilemiÅŸtir. 2011 Ocak ayındaki fiyatlar ise 2008 yılına göre sadece %3-4 kadar artış göstermiÅŸtir. 

 

Buna karşın LPG’nin Temmuz 2008’e kadar hafif artışlarla %22-25’ler düzeyine kadar çıktıktan sonra, Ocak 2010’a kadar da tekrar azalış (Temmuz 2009’da %13-18’lere inmiÅŸtir) göstermesinin ardından bu tarihte büyük bir artış oranı yaÅŸanmış ve 2007 Ocak ayına göre %45-50 oranlarındaki artışlara ulaşılmıştır. LPG’deki bu artışın daha sonrada sürdüÄŸü ve Ocak 2011’de ise %64-70’lik artış deÄŸerlerine ulaÅŸtığı ve LPG’nin halen önemli bir önemli hareketlilik yaÅŸamakta olduÄŸu göze çarpmaktadır (Tablo 4).

 

Elektrik birim fiyatlarında da LPG’deki gibi 2008 Temmuz ayına kadar istikrarlı bir yükseliÅŸin ardından Ocak 2010’da fiyat artışlarında zirveye ulaşılmış ve hiç iniÅŸ çıkış yaÅŸanmayarak (dönem sonunda ufak bir düzeltme olsa da) geneldeki artış seyrini sürdürüp 2011 Ocak ayında %68’lik artış oranına çıkmıştır (Tablo 5).

 

Akaryakıtın sanayideki yoÄŸunluklu kullanım çeÅŸidi olan fuel-oil no6’nın fiyatları zirvesini Temmuz 2008’de %80 ile görmüÅŸ, hemen sonra Ocak 2009’da ise %22’lik artış deÄŸerine inmiÅŸ, fakat sonra giderek artan bir seyir ile fiyatlarında gerileme yaÅŸanarak %76’lık artış deÄŸerini yakalamıştır (Tablo 6).

 

Soma- Kısrakdere’den çıkarılan 0,5-10 mm toz özellikli TKÄ°-ELÄ° yerli linyitinin fiyatı ise Temmuz 2008’de %21’lik artış deÄŸerini gördükten sonra sürekli artış ile önce Ocak 2010’%45’e, sonra da Ocak 2011’de %57’ye ulaÅŸmıştır.

 

Ä°thal linyit fiyatları ise Ocak 2009’daki döviz fiyatlarının büyük orandaki artışına paralel olarak %78 artış oranına çıkmış, ancak yine döviz fiyatlarındaki azalma nedeni ile Temmuz 2009’da Ocak 2007’ye göre %46’lık artış deÄŸerine inmiÅŸ ve sonra Ocak 2011’de tekrar %56’lık artış oranına ulaÅŸmıştır (Tablo 7).